Na ponizszych stronach postaram sie stworzyc maly przewodnik po sprzecie Car Audio a takze wyjasnic pojecia z nim zwiazane.
1. Co potrzebne jest do stworzenia dobrego naglosnienia w samochodzie ?
Na sam poczatek zastanowmy sie jak ma wygladac nasze Car
Audio. Wyglad naszego Car Audio bedzie
w duzej mierze zalezal od zasobnosci naszego portfela.
Trzeba tez okreslic jakiej muzyki zwykle sluchamy i w jaki sposob. Zakladajac,
ze bedziemy sluchac przyjemnej, relaksujacej muzyki w czasie jazdy i niezbyt
glosno, wystarczy do tego w zupelnosci dobre radio i para dobrych glosnikow.
Naprawde nie warto oszczedzac na glosnikach. Jezeli juz bedziemy koniecznie
chcieli uzyskac jakies oszczednosci to polecalbym jednak wariant: gorsze
radio i lepsze glosniki, gdyz to jak zagra nam calosc w ogromnej mierze
uzaleznione jest wlasnie od zainstalowanych glosnikow. Jezeli lubimy sluchac
muzyki troche bardziej zroznicowanej i zalezy nam na dobrym naglosnieniu
naszego auta nalezy dokupic dodatkowo pare tylnych glosnikow. Jezeli zalezy
nam na bardzo dobrej jakosci odtwarzanej muzyki warto dokupic dodatkowy
wzmacniacz do zainstalowanych glosnikow. Mlodzi ludzie lubiacy dyskotekowe
rytmy albo po prostu "dawac czadu" w swoim aucie powinni dla lepszego efektu
zamontowac dodatkowy glosnik basowy, skrzynie basowa, tube basowa etc.
2. Kupujemy radio
Przed zakupem radia koniecznie musimy obejrzec miejsce na radio w naszym aucie. Wiekszosc samochodow posiada standardowa kieszen na radio o rozmiarze 1 DIN ale trafiaja sie kieszenie o wymiarach 2 DIN albo, co jest ostatnio nagminnie praktykowane przez producentow samochodow, niewymiarowe. Czasami tez producent wyposaza swoje auto w fabryczny, zazwyczaj niezbyt wysokiej jakosci, radioodbiornik. W takim przypadku pozostaja dwa wyjscia: wymontowac "fabryke" a na jego miejsce zamontowac zakupione przez nas radio (zwykle konieczny jest zakup zaslepki maskujacej) albo do fabrycznego radia podlaczyc nowe glosniki (o ile jest taka mozliwosc i koniecznosc chociaz zwykle oryginalne glosniki graja bardzo kiepsko). Po sprawdzeniu miejsca "pod radio" udajemy sie do sklepu (polecam najpierw zastanowic sie jaki model chcemy zakupic) Do wyboru mamy radio z odtwarzaczem kasetowym, radio z odtwarzaczem plyt kompaktowych, "zwykle" radio oraz radio z odtwarzaczem minidyskow. Oczywiscie modele z kompaktem lub minidyskiem kosztuja odpowiednio wiecej ale jakosc muzyki jest nieporownywalnie wyzsza. Firm sprzedajacych Car Audio jest na polskim rynku sporo ja jednak polecam radiootwarzacze nastepujacych marek: Sony, Panasonic, Alpine, Pioneer, Clarion, Kenwood, Blaupunkt, JVC. Nie bede sie wypowiadal, ktora z powyzszych marek jest najlepsza poniewaz kazdy ma swoj gust. Aby poznac walory radioodtwarzaczy nalezy po prostu je przetestowac (glownie odsluchac na nim swoje ulubione piosenki). Ja ponizej sprobuje wyjasnic podstawowe funkcje w jakie sa obecnie wyposazane radioodtwarzacze.
Sekcja tunera:
RDS - system kodowanych danych przesylanych razem z sygnalem
radiowym (wiecej o RDS tutaj)
BTM - automatyczne wyszukiwanie i zapamietywanie stacji
radiowych
RADIO TEXT - umozliwia otrzymywanie roznych wiadomosci
tekstowych wysylanych przez stacje radiowa (np. informacje o nadawanej
audycji, tytuly piosenek, telefony do studia etc.)
EON - informacja o innych stacjach radiowych nadajacych
podobny do zadanego program (czesc RDS)
PTY - mozliwosc wybierania stacji radiowej po typie nadawania
informacji (czesc RDS)
Programowanie stacji (conajmniej 18) - umozliwia wygodne
ich odnajdywanie
TIR - mozliwosc nagrywania informacji o ruchu drogowym
(patrz RDS)
Sekcja odtwarzacza kasetowego:
1. Autorevers - automatyczna zmiana kierunku przesuwu
tasmy
2. AMS (MSS) - automatyczne wyszukiwanie kolejnego utworu
3. ATA - automatyczne przelaczanie sie na odbior stacji
radiowych podczas przewijania
4. BLANK SKIP - omijanie miejsc nie nagranych
5. DOLBY - system redukcji szumow
6. Sterowanie CD/MD - mozliwosc sterowania zmieniarka
plyt CD lub Minidyskow
Sekcja odtwarzacza CD (dodatkowo):
1. CD-Text - pozwala na odczytywanie dodatkowych
informacji umieszczonych na plycie CD
2. CUSTOM FILE - zbior wlasnych danych (wlasna nazwa
plyty etc.)
3. Mozliwosc instalacji pod katem
4. Czytnik laserowy z zabezpieczeniem antywstrzasowym
Sekcja odtwarzacza MD (dodatkowo):
1. Tytuly MD - tytuly piosenek umieszczonych na Minidysku
Czesc wspolna odtwarzacza:
1. FULL LOGIC - sterowanie "miekkie" przyciskami (jak
w magnetowidzie - bez uzycia sily)
2. Moc wyjsciowa (min. 4 * 30 W)
3. 2 wyjscia przedwzmacniacza - oddzielne wyjscia do
podlaczenia wzmacniacza
4. 1 wyjscie do glosnika basowego - wyjscie do podlaczenia
wzmacniacza dla subwoofera
5. Wielobarwny wyswietlacz - w tej chwili standard u
wszystkich producentow
6. Zmiana koloru przyciskow/podswietlenia
7. Zdejmowany panel - w obecnej chwili najskuteczniejsze
zabezpieczenie przed kradzieza
8. Mozliwosc wspolpracy z joystikiem, pilotem, myszka
etc. - ulatwia sterowanie radioodtwarzaczem
9. Zlacze ISO - przydatne do latwego montazu (tzw. kostka)
Czasami montaz radioodtwarzacza wymaga zakupu przejsciowki do kabla antenowego zaleznie od typu zamontowanego radioodbiornika.
3. Kupujemy glosniki
Kupujac glosniki zawsze kierujmy sie zasada, ze dobrze
dobrane glosniki musza miec moc 1,5 raza wieksza od mocy dostarczanej przez
radio lub wzmacniacz (dla uzyskania najlepszej jakosci powinny byc dwukrotnie
wiekszej mocy niz moc dostarczana przez radio lub wzmacniacz) Pozwoli to
na plynne
odtwarzanie pelnego zakresu tonow. Musimy tez rozroznic
typy mocy poniewaz wiele firm stosuje rozne oznaczenia co do mocy danego
sprzetu. Za kazdym razem warto zapytac sie sprzedawcy ile "prawdziwej"
mocy posiadaja dane glosniki lub dane radio. Z reguly moc glosnikow podawana
jest jako moc szczytowa i to pary (nie jednego glosnika !!!) (np. Sony
pisze: Maks moc wejsciowa - 140 watt co oznacza ze "faktycznej" mocy tzw.
ciaglej jest okolo 70 watt czyli 35 watt na jeden glosnik) Z reguly "faktyczna"
moc wejsciowa oznaczana jest jako RMS (czasami uzywa sie SIN) a szczytowa
moc wejsciowa oznaczana jest jako MPO lub PMPO. Kolejna wazna cecha glosnikow
to pasmo przenoszenia aby zakres przenoszenia dzwiekow byl jak najpelniejszy
pasmo musi byc jak najszersze. Nastepna cecha na ktora warto zwrocic uwage
jest skutecznosc glosnikow w dB (decybelach). Obecnie glosniki produkowane
sa jako nastepujace typy:
1. Uniwersalne (cale pasmo obsluguje jedna membrana)
2. 2-drozne (zwykle posiadaja dodatkowy tweeter przenoszacy
dzwieki wysokie)
3. 3-drozne (zwykle rozdzielone sa pasma przenoszenia
na: tony niskie, srodek, tony wysokie)
4. Systemy (zwykle oddzielne tweetery do zamontowania
np. na wysokosci lusterek i glosnik niskotonowy)
5. Oddzielne (dla kazdego pasma inne glosniki) - zwykle
najdrozsze.
Czasami warto zastanowic sie nad miejscem montazu glosnikow poniewaz fabryczne miejsca pod glosniki zwykle ograniczaja pole manewru jesli chodzi o wymiar glosnikow, glebokosc magnesu etc. Osobiscie polecam montaz glosnikow w tylna polke.
Glosnik basowy, skrzynia basowa, tuba basowa
Ile jest osob tyle jest pomyslow na poprawienie basu w samochodowym Car Audio. Najpopularniejsza metoda jest zamontowanie centralnie (na polce) trzeciego glosnika basowego lub tez zamontowanie tuby lub skrzyni basowej w bagazniku. Poniewaz gotowych do zamontowania tub i skrzyn basowych jest na naszym rynku dosyc duzo a kazda ma inne wymiary i parametry skupie sie jedynie na glosniku niskotonowym. Zaleznie od firmy glosniki te maja od 20 cm do ... 85 cm !!! Oczywiscie dla przecietnego zjadacza chleba w zupelnosci wystarczy glosnik 20-30 cm ale widzialem osoby, ktore mialy zamontowane w swoim aucie po dwa glosniki 40-55 cm ale w dzisiejszych czasach wszystko jest mozliwe. Glosniki basowe mozemy podzielic na jednocewkowe i dwucewkowe. Roznia sie glownie koncepcja ruchu membrany. Przy duzej mocy wazne jest aby membrana byla dosc sztywna i miala niezbyt wielkie "wychyly" podczas drgania. Jezeli decydujemy sie na glosnik niskotonowy konieczny jest zakup wzmacniacza poniewaz ten, ktory jest wbudowany w radiu ma zbyt mala moc i nie da zadanego efektu.
4. Kupujemy wzmacniacz:
Pierwszym podstawowym pytaniem przy zakupie wzmacniacza
jakie trzeba sobie zadac jest to ile glosnikow ma byc podlaczone pod ten
wzmacniacz a takze jakiej mocy sa glosniki do ktorych mamy
podlaczyc wzmacniacz. Wyrozniamy wzmacniacze:
* jednokanalowe - cala moc przenosza jednym kanalem (zalecane
do subwoofera)
* dwukanalowe - moc rozdzielona jest na dwa kanaly
* czterokanalowe - moc rozdzielona na cztery kanaly (mozna
podlaczyc pare tylnych glosnikow i subwoofer po zmostkowaniu dwoch kanalow)
* pieciokanalowe
* szesciokanalowe
* siedmiokanalowe - zazwyczaj taki wzmacniacz wystarcza
do naglosnienia calego systemu audio
mostkowanie - polaczenie dwoch kanalow w celu uzyskania wiekszej mocy
Przy zakupie wzmacniacza nalezy zwrocic uwage czy posiada
on filtry:
LOW PASS - dolnoprzepustowy (przepuszcza tylko niskie
czestotliwosci)
HIGH PASS - gornoprzepustowy (przepuszcza tylko wysokie
czestotliwosci)
Przy zakupie wzmacniacza warto zobaczyc jaka moc uzyskuje i przy jakiej opornosci (ilu omach) poniewaz im mniejsza podana opornosc przy mocy (np. 500 W przy 2 omach) tym nizsza moc przy wyzszej opornosci. Jest to wazne ze wzgledu na to, iz wiekszosc glosnikow samochodowych pracuje przy opornosci 4 omow ale zdarzaja sie glosniki 6-cio a nawet 8-mio omowe (np. 500 W przy 2 omach to 125 W przy 8 omach)
5. Kupujemy zmieniarke CD/MD:
Poniewaz zdecydowanie lepsza jakosc muzyki uzyskiwana jest z plyty kompaktowej niz z kasety mozna zdecydowac sie na zmieniarke CD. Nalezy pamietac, ze do radioodtwarzacza musimy podlaczyc zmieniarke tej samej firmy !!!! Co prawda istnieja przejsciowki, ktore pozwalaja na podlaczenie zmieniarek innych marek niz marka naszego radia ale nie polecalbym tej metody (zazwyczaj przy bardziej rozbudowanych funkcjach zmieniarki wprowadzonych przez danego producenta nie bedzie mozliwosci korzystania z nich poprzez radio innego producenta) Na polskim rynku istnieja zmieniarki o roznej pojemnosci magazynkow na plyty CD (zaleznie od marki) Tak wiec mozemy spotkac sie ze zmieniarka na 6, 8, 10 a nawet 12 plyt CD. Przed zakupem zmieniarki musimy sprawdzic czy nasz radioodtwarzacz jest przystosowany do sterowania zmieniarka. W przeciwnym razie zmieniarka po prostu nie bedzie dzialac z naszym radiem. Podstawowe parametry zmieniarek:
1. Sterowanie CD Textem
2. Zbior wlasnych danych
3. Pamiec antywstrzasowa - zapamietuje do 3 sek. utworu
co zapewnia ciaglosc odtwarzania w trudnych warunkach
6. Montaz zakupionych elementow
Montaz radze powierzyc doswiadczonym zakladom, ktore zamontuja
profesjonalnie nasz sprzet. Jezeli jednak chcemy sami zamontowac sprzet
musimy najpierw wybrac miejsce pod montaz. O ile z radiem zwykle nie ma
wielkiego problemu, gdyz zdejmujemy zaslepke (lub wyjmujemy stare radio)
i jezeli mamy fabryczna instalacje radiowa to mocujemy kieszen na radio
nastepnie zapinamy kostki i antene do radia, wpinamy radio w kieszen i
... mamy problem z glowy. Jezeli po zdjeciu zaslepki nie znalezlismy zadnego
kabla to czeka nas sporo trudniejsze zadanie wymagajace: przeprowadzenia
kabli, zamontowania anteny, wykonania podlaczenia zasilania. Zanim sie
zabierzemy do wykonywania powyzszych czynnosci nalezy zaopatrzyc sie w
kostki ISO (o ile nie sa dolaczone do radioodtwarzacza). Jedna kostka jest
do podlaczenia glosnikow (wychodzi z niej 8 kabelkow zwykle fioletowe,
kremowe etc.) Pamietajmy aby podlaczyc (+) z (+) a (-) z (-) laczac kabelki
z kostki z pociagnietymi wczesniej kabelkami od glosnikow.
Odwrotne podlaczenie spowoduje prace membrany w odwrotna
strone co w nastepstwie spowoduje uszkodzenie glosnika. W celu poprawienia
jakosci dzwieku polecam zaopatrzyc sie w specjalne przewody glosnikowe
renomowanych firm (do kupienia w kazdym szanujacym sie sklepie z Car Audio)
Po polaczeniu przewodow glosnikowych powinnismy sie zabrac za instalacje
zmieniarki lub wzmacniacza (o ile zamierzamy je miec)
Do instalacji zmieniarki zazwyczaj wystarczaja dolaczone do niej kable
(sterujacy + cinche) Oczywiscie mozemy standardowe cinche zamienic na profesjonalne
cinche zakupione w sklepie z Car Audio. Musimy pamietac aby nie zamienic
kanalow (lewy kanal radia do lewego zmieniarki) Co prawda zamiana nie spowodowala
zadnej usterki ale lepiej zamocowac poprawnie chocby po to, aby moc sterowac
poprawnie balansem. Do wzmacniacza zwykle musimy oprocz cinchow (zwykle
trzeba dokupic) doprowadzic takze zasilanie razem z remotem. Zasilanie
najlepiej poprowadzic prosto z akumulatora (przed samym wzmacniaczem warto
zamontowac kondensator, ktory uchroni nas przed przygasaniem - spadkiem
napiecia w aucie) Remote-a prowadzimy z radia. Sluzy on do wylaczania wzmacniacza
w momencie wylaczania radia. Zmieniarke i wzmacniacz zwykle montuje sie
w bagazniku ale ile ludzi tyle pomyslow. Jezeli nasze radio nie ma zasilania
to najwygodniej jest "puscic" mu zasilanie prosto z akumulatora (koniecznie
po drodze nalezy wpiac bezpiecznik) ale kazdy samochod ma przystowane podlaczenie
spod deski rozdzielczej. Druga kostka z radia posiada zwykle 5-8 kabelkow.
Czerwony to (+), czarny to (-), niebieski to sterowanie
elektryczna antena (jesli przewidziana), zielony to remote (podtrzymywanie
pamieci radioodtwarzacza) zolty to podswietlanie wyswietlacza z deski rozdzielczej.
Kolejne kabelki sa w zaleznosci od mozliwosci radia. Po podlaczeniu radia,
zmieniarki i wzmacniacza bierzemy sie za glosniki (koniecznie wylaczone
radio) Zazwyczaj najmniej problemu sprawiaja przednie glosniki gdyz zwykle
montuje je sie w fabryczne miejsca. Natomiast jezeli tylne glosniki montujemy
w polke nalezy wyciac w niej najpierw otwory, umiescic glosniki, dobrze
przykrecic,
a nastepnie podlaczac. Tube lub skrzynie basowa zazwyczaj
montujemy w bagazniku przykrecajac ja do siedzenia tylnego lub przypinajac
ja pasami (do kupienia w kazdym sklepie sportowym) do niego. Wazne
aby tuba lub skrzynia byly stabilne w czasie jazdy i nie przemieszczaly
sie. Nastepnie podpinamy je do wzmacniacza. Po upewnieniu sie, ze wszystko
mamy podlaczone mozemy smialo testowac nowy sprzet.
Uwaga !!!
Zazwyczaj jak podlaczamy radio do fabrycznej instalacji
to dziala ono tylko wtedy, gdy kluczyk w stacyjce jest przekrecony. Jest
to pewna wada fabrycznej instalacji ale mozna ja w prosty sposob poprawic.
Bierzemy krociotki kabelek, wypinamy kostki, bierzemy ta z zasilaniem i
laczymy naszym kabelkiem czerwony (+) kabelek z zielonym (remote) kabelkiem.
Teraz nasze radio dziala nawet wtedy gdy nie ma kluczyka w stacyjce !!!
Copyright (c) by Andrzej Przygodzki (Kielce 2000)